Liefde voor het lot

Onze ontmoeting met de zuster is toevallig. Man en ik logeren een nachtje in hotel de Brabantse Kluis in Aarle-Rixtel, en maken een wandeling in de kloostertuin van het aangrenzende klooster waar “De missiezusters van het kostbaar bloed” wonen. De tuin heeft mooie heiligenbeelden en een nagebouwde Lourdesgrot. Daar in de vochtige grotkou bij de flakkerende kaarsjes rond een beeld van Christus, komen we een oud zustertje met rollator tegen, die ons uitnodigt om de kapel in het klooster te bezoeken. Een uitnodiging die we graag aannemen en die uitmondt in een ontmoeting met zuster Madeleine, een bijzonder mooie vrouw van rond de veertig, die ondanks haar traditionele kloostertenue zeer modern blijkt te zijn. Met een pieper op zak en met kennis van de digitale werkelijkheid staat ze ons te woord. Ze is de jongste van het klooster, want nieuwe aanwas is zeldzaam in deze tijd.

Het is geen vreselijk langdurig of diepgaand gesprek, maar zuster Madeleine maakt twee opmerkingen die me raken. Tijdens haar uitleg waarin deze kloosterorde zich onderscheidt van andere orders, gaat ze dieper in op de neiging van de mens om het leven te beheersen. We richten ons op perfectie, prestatie en op gezondheid. “Daar weet je vast alles van af”, zegt ze, naar mijn rolstoel knikkend. “Maar uiteindelijk is dat allemaal niet belangrijk. Uiteindelijk telt alleen de liefde”. Haar handen rusten op haar schoot en haar ogen rusten op mij, en ik word me bewust van tranen die in mijn ogen opwellen.

Haar tweede opmerking maakt ze aan het slot van het gesprek, als we al bijna de deur uit zijn, en wij benadrukken hoe leuk we deze toevallige ontmoeting vinden. “Ah!”, licht haar stem op in de ruimte. “Toeval! Dat is de schuilnaam die God gebruikt als hij zijn aanwezigheid niet bekend wil maken.” Haar lach mengt zich met die van ons en ik geef haar gelijk, want toeval lijkt de moderne variant te zijn van wat vroeger je lot of je lotsbestemming was. Na het afscheid rest mij een gevoel van herkenning. Ik had best non kunnen worden…

Sinds deze ontmoeting denk ik regelmatig aan de woorden van zuster Madeleine terug. Het is alsof iemand ze met een marker heeft onderstreept. Vooral de begrippen Liefde en Lot blijven steeds in mijn gedachten rondzingen. En dan ineens weet ik wat het is dat me in deze korte ontmoeting trof: uit alles wat zuster Madeleine zei blijkt haar vermogen om het leven (het lot) te liefhebben zoals het komt. Zij en de zusters van het klooster richten hun streven niet op beheersing of controle van het leven. Zij pogen het juist lief te hebben in al zijn variëteit, en niet slechts in dat wat hen behaagt of welgezind is. In het Latijn wordt die levenshouding aangeduid met de uitdrukking: Amor Fati, wat zoveel betekent als "liefde voor het (nood)lot". Het is het vermogen om te omarmen wat onvermijdelijk en soms ook ongewenst is. Nietzsche zegt het zo: "Ik wil immer meer leren, om het noodzakelijke van de dingen als het schone te zien: - zo zal ik een van hen zijn die de dingen mooi maken. Amor fati: dat is van nu af aan mijn liefde!”

Tot slot van ons kloosterbezoekje wandelen we nog even door de tuin naar het kerkhof van de zusters. Langs het pad dat leidt naar de graven, staan links en rechts 13 sokkels waarop in mozaïek de kruisgang van Christus is afgebeeld. Aan het einde van het pad, prijkt tussen de graven, de veertiende en laatste statie: een levensgroot mozaïek van de verrezen Christus, ten teken van de overwinning van liefde en leven, op de dood.

Wandelend tussen deze afbeeldingen -die als geen ander de verbeelding vormen van ‘liefde voor het lot’- snap ik ineens waarom de kloosters leeg blijven. De huidige tijdgeest staat haaks op de hier geleefde kwaliteiten. De moderne mens die zijn lot in eigen handen neemt kan weinig aanvatten met de principes van verzoening, acceptatie en overgave. Zuster Madeleine is met haar veertig lentes gedoemd de jongste van de orde te blijven.