Gekluisterd

Deze column is geschreven voor Leefwijzer; Community voor mensen met een chronische ziekte of handicap

Steeds weer duikt dat zinnetje op. In artikelen, de krant of op tv. “Gekluisterd aan een rolstoel”. En steeds als ik het hoor of lees zakt de moed me in de schoenen en slaakt mijn rolstoel een diepe zucht. Hoe verkeerd kan een stoel begrepen worden?

Sommige beeldvorming is hardnekkig. Ik weet het. Maar dat juist datgene wat mij mijn vrijheid verschaft steevast wordt omschreven als ‘in de boeien slaand’, blijft onbegrijpelijk. Mijn rolstoel is de poort naar de wereld. Hij maakt mogelijk wat ik op eigen kracht niet meer kan volbrengen. Zonder rolstoel zou ik aan huis gebonden zijn. Veroordeeld tot contact via telefoon en computer. Mijn dochter zou moeten opgroeien zonder moeder die haar ophaalt aan de schoolpoort. Markt, winkels, musea, zouden het zonder mijn bezoek moeten stellen, evenals strand en bos. Ik zou kortom, al mijn bewegingsvrijheid verliezen.

De opvatting dat gehandicapten gekluisterd zouden zijn aan hun rolstoel is vrij middeleeuws. Ik kan me zo voorstellen dat gehandicapt-zijn toendertijd echt geen pretje was. Als je niet kon lopen was je waarschijnlijk veroordeeld tot het slijten van je leven op een harde houten keukenstoel. Dat voelde dan vast heel gekluisterd aan. Maar hallo! We leven in de 21ste eeuw, met hightech rolstoelen. Het vraagt wel heel veel van mijn verbeeldingskracht om dan nog iets aan te kunnen met zo'n begrip als 'gekluisterd'.

Desondanks blijft het beeld van de gekluisterde gehandicapte rondwaren, en dat mist zijn uitwerking niet. Toen ik zelf toe was aan mijn eerste scootmobiel – negentien was ik - was ik er stiekem van overtuigd dat een rolstoel me pas écht gehandicapt zou maken. Zolang ik nog liep, ook al was het strompelend, zou ik niet tot de categorie gehandicapten gaan behoren. Die waan hield stand tot het moment dat ik me realiseerde hoezeer ik mijzelf voor de gek aan het houden was. Ik zat weliswaar niet in een scootmobiel, maar ik kwam ook nergens meer.

De realisatie dat ik feitelijk allang gehandicapt was, zelfs zonder scootmobiel, trok me over de streep en achteraf had ik spijt van al mijn getwijfel. De aanvaarding van een scootmobiel maakte dat al mijn toenmalige handicaps oplosten als sneeuw voor de zon! Zittend kon ik ineens weer van alles! Niks kluisters, boeien, riemen, touwen en al wat een mens kan binden. Niks écht gehandicapt. De komst van mijn scootmobiel maakte dat ik opnieuw onbeperkt kon gaan en staan waar ik wilde. Een ervaring die zich herhaalde met de komst van mijn eerste rolstoel.

Vaak hoor ik bij ouderen of mensen met een beperking eenzelfde moeite met het aanvaarden van een mobiliteitshulpmiddel. Kennelijk blijft de gedachte overheersen dat een leven op wielen beperkter is dan een leven op benen. Zelfs als die benen in hoge mate niet meer voldoen. Zinnetjes als “gekluisterd aan een rolstoel” dragen bij aan het in stand houden van dat niet op de werkelijkheid gestoelde idee. En dat is een slechte zaak.

Het zou dus heel fijn zijn als het gewraakte zinnetje uit onze spreek-en schrijfgewoonten verdwijnt. Met heel veel dank alvast. Ook namens mijn stoel.