Vervangend lichaam

Twee vervangende lichamen heb ik tot mijn beschikking. Soms zelfs een derde, als dochter van zes in een opwelling van liefde en groot, zich spontaan aanbiedt: “Zal ik je in je jas helpen mama? Kom maar.” En samen worstelen we dan mijn jas aan. Zij blij, ik ontroerd.

De ander twee vervangende lichamen zijn van man en moeder. Met een voorkeur voor moeder omdat zij naadloos op mijn brein aansluit. Bijna alsof ik mijn eigen lichaam aanstuur, zo precies voelt zij aan wat ik wil en hoe ik het wil. Soms heb ik het nog niet gedacht of ze heeft het al gedaan. Bij man is dat wat stroever. Strakke truitjes dusdanig om mijn lijf heenwringen dat ik toonbaar ben, is een tour de force, soms gepaard gaand met ergernis, soms met hilarische lachbuien. Het druppelen van mijn ogen mondt vaak uit in het wegvegen van rivieren die langs mijn neus druipen. En elke handeling die ik zelf niet kan, maar die wel uitgevoerd moet worden, moet geverbaliseerd. Tussen ons niet die magische aanvoeling die ik als dochter wel met mijn moeder heb, maar wel een boel humor. Kortom, het pakt steeds anders uit: een hulpbehoevend lijf met vervangende lichamen er omheen.

Voor velen is de gedachte aan afhankelijk moeten zijn van de armen en benen van een ander, een absolute gruwel. Men gaat nog liever dood. Die mensen zouden een bezoek moeten brengen aan de Franse film Intouchables. De kaskraker van dit moment. In Frankrijk heeft 1 op de 3 Fransen de film al bekeken. Dat is verbazingwekkend veel, vooral als je bedenkt dat het een onderwerp betreft dat velen angst aanjaagt: lichamelijke afhankelijkheid.

Intouchables is de verfilming van het levensverhaal van Philippe Pozzo di Borgo, die dit verhaal eerder opschreef in het boek ‘Le second souffle’. Het feit dat de film is gebaseerd op waargebeurde feiten maakt hem extra indringend. 

Philippe is een multi-miljonair die door een paragliding ongeval tot aan zijn nek verlamd is geraakt. Voor zijn persoonlijke verzorging zoekt hij een vervangend lichaam. Een paar sterke armen en benen die voor hem kunnen doen wat hij niet kan. Maar –zo blijkt later- hij zoekt daarbij vooral iemand die geen medelijden met hem heeft. Iemand die door zijn handicap heen kan zien en die hem als mens en niet als verlamde benadert. Driss, een zwarte jongen uit de Franse banlieues, is voor die rol uitermate geschikt. Zelf ook veroordeeld tot een leven tussen vooroordelen en onbegrip, ontstaat er tussen deze twee ‘onaanraakbaren’ een bruisende, vlammende chemie die je als kijker tot in je tenen raakt. Bovendien kan ik me de laatste film niet heugen waarbij ik zo vreselijk heb moeten lachen.

Maar het mooist van alles is dat Intouchables een film is die breekt met alle stereotypen rond handicap en afhankelijkheid, zonder hierbij teveel in romantisering te vervallen. De film toont zowel het zoet als het zuur van de afhankelijkheid van een ander, maar op zo’n open, hartverwarmende manier, dat het in ieder geval elk oordeel gebaseerd op angst, doet smelten. Wat overblijft is het besef dat elke leefomstandigheid vooral gekleurd wordt door wat je er met elkaar van maakt. Intouchables gaat daarom vooral over vriendschap en liefde, meer nog dan over handicap of huidskleur. Het lijkt het echte leven wel.