Deze maand zag ik twee beelden. De een in een scriptie van een Gestaltstudent, de ander in de krant. Als je de beelden naast elkaar zet gaan ze met elkaar een veelzeggend gesprek aan over de dood en hoe verschillend daar naar gekeken kan worden. Het affiche van de hartstichting is een modern beeld. Het geeft een inkijkje in hoe de dood tegenwoordig steeds vaker verbeeld en ervaren wordt. Als een tekortschieten, een gebrek. Het feit dat mensen sterven is geen constatering meer maar een beschuldiging. Alsof de dood eigenlijk niet zou moeten zijn. Alsof zij slechts te wijten is aan menselijk falen in plaats van onlosmakelijk verbonden met het menselijk bestaan.
Hoe anders is het tweede beeld, een zogeheten Vanitas voorstelling. Het woord Vanitas betekent letterlijk 'ijdele schijn'. De Vanitas symboliek komt veel voor in de nederlandse 17de eeuwse kunst maar ook later in de negentiende eeuw is het een geliefd thema. Terugkerende symbolen zijn: de menselijke schedel, de uitdovende kaars, de zandloper, de zeepbel, de worm of bijvoorbeeld gebroken voorwerpen. Allen herinneren ons eraan dat alles eindig is en dat wij uiteindelijk zullen sterven. Mooi vind ik het feit dat de dood hier niet alleen een feitelijke constatering is (wij gaan dood) maar ook een proces. In het branden van de kaars schuilt de dood. De bloem groeit, bloeit en verwelkt. De tijd voltrekt zich tussen de twee punten van begin en einde. Vanitas schilderijen wijzen dus niet alleen op de dood maar ook naar dat wat eraan voorafgaat. En juist door die twee samen te brengen lijkt zo'n schilderij ook op te roepen tot Leven! Juist in het gezicht van de dood.
Twee beelden. Twee verhalen. Twee wijzen van omgang met de dood. Morgen is het pasen. Het feest van het leven dat door de dood heen gevonden wordt.
Bron vanitas schilderij: klik
Met dank aan scriptie van Judit Zijlstra, bijna afgestudeerd Gestalttherapeut, die dit inspirerende Vanitas beeld onder mijn aandacht bracht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten